Συχνές απορίες σε σχέση με την κατάθλιψη
Ένας ψυχολόγος ή ψυχοθεραπευτής έχει την κατάλληλη εκπαίδευση για να διαγνώσει αν κάποιος έχει κατάθλιψη. Για να καταλήξει στα συμπεράσματά του, βασίζεται κυρίως στα διαγνωστικά κριτήρια του DSM-5, σε σχέση πάντα με αυτά που παρατηρεί και αυτά που του περιγράφει ο πελάτης του.
Εάν αντιληφθώ ότι μου συμβαίνει κάτι από τα παρακάτω, μπορεί να υποψιαστώ ότι αυτά είναι συμπτώματα κατάθλιψης και να επισκεφθώ ψυχίατρο ή ψυχολόγο ώστε να λάβω την ανάλογη βοήθεια.
Μα γιατί κλαίω τόσο συχνά τον τελευταίο καιρό; Τι μου συμβαίνει; Και γιατί αυτή η αίσθηση του κενού μέσα μου; Γιατί έχω αυτή την αίσθηση ότι τίποτε δεν μπορεί να μου το καλύψει;
Έξω έχει μια ηλιόλουστη μέρα, που ανεβάζει τη διάθεση, αλλά εγώ δε θέλω να πάω πουθενά. Θέλω να κλειστώ μέσα, να μη μιλάω σε κανέναν κι αν είναι δυνατόν να μη σηκωθώ κι από το κρεβάτι. Δεν έχω διάθεση να κάνω τίποτε και δε θέλω να δω κανέναν. Και τώρα που το σκέφτομαι αυτό μου συμβαίνει εδώ και αρκετό καιρό…
Ετοιμάζω το τραπέζι, βάζω μία μερίδα φαγητό και κάθομαι να φάω. Πως θα φάω; Δε θέλω, δεν κατεβαίνει μπουκιά. Κι αν φάω και με πιάσει πάλι αυτός ο πόνος στο στομάχι; Κι αν νιώσω αυτή τη δυσφορία; Δεν το αντέχω. Γι’ αυτό έχω χάσει τόσα κιλά!!!
Τι να φάω; Πρέπει να κόψω το φαγητό…όλη μέρα τρώω…τι θα κάνω;;; Κάτι δεν πάει καθόλου καλά…Τι μου συμβαίνει;;;
Σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις. Κουράστηκα. Πότε θα κοιμηθώ επιτέλους; Που θα πάει αυτό; Μετράω προβατάκια, τίποτε. Κάνω ασκήσεις χαλάρωσης, τίποτε. Ουφφφφ…
Θέλω να κοιμάμαι συνεχώς. Με μεγάλο κόπο σηκώνομαι από το κρεβάτι. Μα κοιμήθηκα τόσες ώρες!!! Τι μου συμβαίνει; Πάλι νυστάζω;;; Αν είναι δυνατόν!!!
Είμαι σε απίστευτη υπερένταση σχεδόν κάθε μέρα. Και έχω απίστευτη ανησυχία για τα πάντα. Εδώ και αρκετό καιρό. Και μου το λένε και οι φίλοι μου. Άρα κάτι μου συμβαίνει. Εγώ δεν ήμουν έτσι.
Βγαίνω, όχι ότι δε θα βγω με τους φίλους μου. Αλλά παραπονιούνται ότι έχω αλλάξει. Ότι τα κάνω όλα νωθρά και βαριεστημένα. Έχω χάσει το ρυθμό μου. Μα τόσο αργά κινούμαι πια; Λες;
Παίρνω τόσα συμπληρώματα διατροφής. Γιατί νιώθω τέτοια εξάντληση; Κουράζομαι με το παραμικρό πια. Σαν να μην έχω ενέργεια να κάνω τίποτε. Και είναι περίεργο που είμαι έτσι σχεδόν κάθε ημέρα.
Σχεδόν κάθε μέρα σκέφτομαι:
Δεν αξίζω αρκετά ώστε να ασχοληθεί κάποιος μαζί μου. Γιατί να ασχοληθεί άλλωστε; Δεν έχω να προσφέρω και τίποτε.
Δεν έπρεπε να πάω για καφέ. Έπρεπε να τελειώσω τις υποχρεώσεις μου. Νιώθω τόσο ένοχη. Για μία ακόμη φορά δεν είμαι εντάξει.
Πως θα συγκεντρωθώ; Πρέπει να ολοκληρώσω την εργασία και να την παραδώσω μέχρι την Παρασκευή. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα. Κάθε μέρα και χειρότερα. Το μυαλό μου αρνείται να συνεργαστεί. Ούτε να σκεφτώ μπορώ πλέον. Τι μου συμβαίνει;
Είναι δυνατόν να μου παίρνει τόση ώρα κάθε μέρα να αποφασίσω να κάνω ακόμη και τα πιο απλά; Γιατί δυσκολεύομαι τόσο να αποφασίσω αν πρέπει να βάλω πλυντήριο ή να το αφήσω για αργότερα; Και γιατί αυτό μου δημιουργεί τέτοιο άγχος; Με κοροϊδεύουν μέχρι και τα παιδιά. Τους φαίνεται αστείο θέμα για να με απασχολεί τόσο πολύ. Και μου συμβαίνει σχεδόν καθημερινά.
Έχω κάνει απόπειρα αυτοκτονίας.
Δεν κάνω απλά σκέψεις για το αν αξίζει να ζω. Τον τελευταίο καιρό αρχίζω να καταστρώνω συγκεκριμένο σχέδιο αυτοκτονίας.
Η κατάθλιψη δεν παρουσιάζεται με την ίδια μορφή σε όλους τους ανθρώπους. Επίσης δεν είναι υποχρεωτικό να εμφανίζονται όλα τα παραπάνω συμπτώματα για να θεωρηθεί ένα άτομο καταθλιπτικό.
Πως την έπαθα;
Δεν υπάρχει μία και μοναδική αιτία που οδηγεί στην κατάθλιψη. Οι παράγοντες είναι πολλοί και ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι γενετικοί. Κάποιοι άλλοι μπορεί να έχουν τις ρίζες τους σε συνθήκες τις καθημερινής ζωής που λειτουργούν ψυχοπιεστικά. Αυτοί μπορεί να έχουν άμεση σχέση είτε με θέματα που έχουν να κάνουν με το οικογενειακό περιβάλλον (π.χ. κακές οικογενειακές σχέσεις, διαζύγιο), είτε με εργασιακά ζητήματα (π.χ. κακές εργασιακές σχέσεις, πιεστικό πρόγραμμα στην εργασία), είτε ακόμη με σχεσιακά ζητήματα με το ευρύτερο περιβάλλον ενός ατόμου (π.χ. φιλικές σχέσεις, κοινωνική ζωή). Άλλοι παράγοντες που υπάρχει πολύ σημαντική πιθανότητα να συμβάλλουν στην εμφάνιση της κατάθλιψης είναι οι διάφορες ασθένειες, ιδίως βαριές ή ανίατες (π.χ. καρκίνος, αυτοάνοσα νοσήματα, άνοια κ.α.). Όλοι αυτοί οι παράγοντες επιδρούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο σε κάθε άνθρωπο, ανάλογα με την προσωπικότητά του και τον τρόπο που αντιμετωπίζει τη ζωή και τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στην καθημερινότητά του.
Θεραπεύεται;
Ευτυχώς η κατάθλιψη θεραπεύεται. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην εξάλειψη ή μείωση των συμπτωμάτων.
Συνεπώς, αν αναγνωρίζετε κάποια από τα παραπάνω σημάδια στον εαυτό σας ή σε κάποιον άλλο που βρίσκεται στο περιβάλλον σας, καλό θα ήταν να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ψυχολόγου. Όσο νωρίτερα απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για καλύτερη και πιο άμεση αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Πώς αντιμετωπίζεται συστημικά;
Η Ιόλη έχει κατάθλιψη. Είναι πραγματικά η Ιόλη που εμφανίζει κατάθλιψη; Για τη συστημική οπτική όχι. Είναι όλη η οικογένεια της Ιόλης που εμπλέκεται σε σχήματα συμπεριφοράς και αλληλεπίδρασης που προκαλούν την κατάθλιψη. Η κατάθλιψη τοποθετείται μέσα στο πλαίσιο όπου εμφανίζεται (π.χ. οικογενειακό). Και εστιάζουμε σ’ αυτήν ως σύμπτωμα το οποίο επιτελεί μία συγκεκριμένη λειτουργία στο σύστημα όπου έχει κάνει την εμφάνισή του. Το πρόβλημα υπάρχει επειδή έχει λόγο και νόημα ύπαρξης στο πλαίσιο λειτουργίας μας και μπορεί να εκφράζει μια δυσλειτουργία του συστήματος (π.χ. η κατάθλιψη μπορεί να εμποδίζει ένα ενήλικο παιδί να φύγει από το σπίτι). Αυτά τα νοήματα και το λόγο ύπαρξης προσπαθούμε να αποδώσουμε και να επεξεργαστούμε μέσα στη θεραπευτική διαδικασία.